Dnia 10.05.2013 (piątek) klasa III TSK pod opieką p. D. Bartoń  uczestniczyła  w wykładzie organizowanym przez PWSZ w Tarnowie w ramach Tarnowskich Piątków Matematycznych. Wykład „Kod Enigmy” poprowadził pan mgr Paweł Ozorka. Tradycyjnie przed wykładem zostały rozdane kartki z dwoma zadaniami testowymi oraz dodatkowym zadaniem, które polegało na zaszyfrowaniu na podstawie informacji z wykładu słowa „ENIGMA”…

W roku 1918 niemiecki wynalazca Artur Scherbrus opatentował maszynę szyfrującą, której późniejsza nazwa pochodzi od  greckiego słowa ”enigma” co oznacza zagadka. Początkowo armia niemiecka nie była zainteresowana kodowaniem maszynowym. Kiedy okazało się, że Brytyjczycy łatwo złamali kod ręczny , zainteresowano się maszyną szyfrującą. Enigma została wykorzystana przez wojsko po raz pierwszy w 1926 roku, przy czym w trakcie przygotowań  do  II wojny światowej przeszła kilka modyfikacji. Wykładowca przedstawił budowę i zasadę działania Enigmy.W 1928 roku przypadkowo  w Urzędzie Celnym w  Warszawie  trafiono na zawartą w przesyłce maszynę szyfrującą, którą przed odesłaniem zbadano. Pracownicy Polskiego Biura Szyfrów  zakupili cywilna wersję Enigmy, która była dostępna na rynku. Ponieważ ich badania  nie przyniosły konkretnych rezultatów , zaproponowali kurs kryptologii grupie studentów z Uniwersytetu Poznańskiego. Wśród nich znaleźli się: Jerzy Różycki, Marian Rejewski oraz Henryk Zygalski  .Następnie wykładowca przedstawił życiorysy tych trzech studentów, którzy zostali zatrudnieni  w Biurze Szyfrów przy Sztabie Generalnym w 1930 roku. Opracowali oni metody rozszyfrowywania  informacji poprzez tzw. metodę zegara(który wirnik pracuje jako pierwszy), metodę ANX(arkusze perforowane), bombę Rejewskiego(które 3 wirniki pracują) .Ponieważ Niemcy cały czas udoskonalali Enigmę i na dalsze prace brakowało funduszy , to wszystkie  opracowania wyniki zostały przekazane  sprzymierzeńcom tzn. Wielkiej Brytanii oraz Francji. Po wybuchu II wojny światowej polscy uczeni udali się do Rumunii z zamiarem przedostania się do Wielkiej Brytanii. Jednak tam odmówiono im pomocy  dlatego  udali się do Francji gdzie w pobliżu Paryża pracowali dalej nad  dekryptażem niemieckich szyfrów.  W1942 roku  J.Różycki   ginie  w katastrofie  statku na Morzu Śródziemnym. Po wkroczeniu Niemców do Francji praca Polaków jest tam zbyt niebezpieczna dlatego udają się do Portugalii, a potem samolotem w sierpniu1943 roku docierają do Wielkiej Brytanii.  Dalsze prace nad Enigmą są zastrzeżone tylko dla Brytyjczyków oraz Amerykanów  , polscy uczeni są od nich odsunięci .Rejewski oraz Zygalski po  przybyciu  do Anglii dostają się do Polskiej Armii. W1945 roku Rejewski wraca do Polski do rodziny i podejmuje pracę w różnych miejscach m.in. w fabryce kabli.  Natomiast Zygalski zostaje w Wielkiej Brytanii gdzie pracuje jako nauczyciel matematyki. Zygalski zmarł w 1978 i został pochowany pod Londynem, natomiast Rejewski zmarł w 1980  w Warszawie.

Niemcy do końca wojny nie wierzyli , że ktoś odczytuje ich informacje zakodowane przez Enigmę . Dzięki pracy polskich kryptologów prawie cała przechwytywana przez aliantów korespondencja była rozszyfrowana. Rozszyfrowanie meldunku zajmowało dzień lub dwa.

Jednak pracę polskich szyfrantów nad złamaniem kodu Enigmy ujawniono i doceniono dopiero pod koniec    XX wieku. Dnia 21.02.2000 roku  ówczesny prezydent  RP  Aleksander   Kwaśniewski w uznaniu wybitnych zasług  dla RP odznaczył pośmiertnie  J.Różyckiego, H.Zygalskiego, M.Rejewskiego „ Krzyżem Wielkim Orderu  Odrodzenia Polski”. .W 75 rocznicę złamania szyfru Enigmy Polska Mennica wybiła złote i srebrne monety upamiętniające to wydarzenie. Również  Poczta Polska w 2009 roku wprowadziła do obiegu znaczki z podobizną polskich matematyków.

Kod maszyny szyfrującej Enigma z której korzystała niemiecka armia chcieli  złamać Brytyjczycy, Francuzi,  Amerykanie, Rosjanie. Udało się to dopiero Polakom, którzy uwierzyli, ze kluczem do sukcesu może być matematyka.

Po zakończonym wykładzie zostały rozdane nagrody. Tylko jedna osoba J.Żebrowski  poprawnie zakodował słowo Enigma za co  otrzymał pamiątkową srebrną monetę i książkę. Pozostałe 5 osób , które rozwiązało poprawnie zadanie drugie otrzymało nagrody pocieszenia. Byli to również uczniowie klasy IIITSK:  K.Bachara, M.Zając, D.Molecki, D.Musiał oraz J.Knapik. Nagrodzonym gratulujemy.